เส้นประสาทสมอง (cranial nerve )
เรียกกันทั่วไปว่า เส้นประสาทที่แยกออกจากสมอง ในปลาและสัตว์ครึ่งบกครึ่งน้ำมีจำนวน
10 คู่ ส่วน พวกในสัตว์เลื้อยคลาน สัตว์ปีก และสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม มีจำนวน 12 คู่
สำหรับคนเรามี 12 คู่ คือ คู่ที่ 1 – 12
เส้นประสาทสมองคู่ที่ 1 เส้นประสาท ออลแฟกทอรี (olfactory nerve) รับความรู้สึกเกี่ยวกับ
กลิ่น เยื่อหุ้มจมูก เข้าสู่ทอรีบัลล์ แล้วเข้าสู่ออลแฟกทอรีโลบของสมอง
ส่วนซีรีบรัมอีกที่หนึ่ง
เส้นประสาทสมองคู่ที่ 2 เส้นประสาทออพติก (optic nerve) รับความรู้สึกเกี่ยวกับการมองเห็น
จากเรตินาของลูกตาเข้าสู่ออพติกโลบ แล้วส่งไปยังออพซิพิทัลโลบ
ของซีรีบรัมอีกที่หนึ่ง
เส้นประสาทสมองคู่ที่ 3 เส้นประสาทออคิวโลมอเตอร์ (oculomotor nerve ) เส้นประสาท
สั่งการจากสมองส่วนกลางไปยังกล้ามเนื้อลูกตา 4 มัด ทำให้ลูกตา
เคลื่อนไหวกลอกตาไปมาได้ และยังไปเลี้ยงกล้ามเนื้อที่ทำให้ลืมตา
ทำให้ม่านตาหรี่หรือขยายและไปยังกล้ามเนื้อปรับเลนส์ตาอีกด้วย
เส้นประสาทสมองคู่ที่ 4 เส้นประสาททอเคลีย (trochlea nerve ) เป็นเส้นประสาทสั่งการ
ไปยังกล้ามเนื้อลูกตา มองลงและมองไปทางหางตา
http://cwx.prenhall.com/bookbind/pubbooks/morris5/ chapter2/custom1/deluxe-content.html
เส้นประสาทสมอง (cranial nerve)
เส้นประสาทสมองคู่ที่ 5 เส้นประสาทไตรเจอมินัล (trigerminal nerve) แบ่งออกเป็น 3 แขนง
ทำหน้าที่รับความรู้สึกจากใบหน้า ลิ้นฟัน ปากเหงือก กลับเข้าสู่สมอง
ส่วนพาเรียทัลโลบ และทำหน้าที่สั่งการไปควบคุมกล้ามเนื้อเกี่ยวกับ
การเคี้ยวอาหาร
เส้นประสาทสมองคู่ที่ 6 เส้นประสาทแอบดิวเซนส์ (abducens nerve) เป็นเส้นประสาทสั่งการ
ออกจากพอนส์ไปยังกล้ามเนื้อลูกตาทำให้เกิดการชำเลือง
เส้นประสาทสมองคู่ที่ 7 เส้นประสาทเฟเชียล (facial nerve) เป็นเส้นประสาทที่สั่งการไปยัง
กล้ามเนื้อหน้าทำให้เกิดสีต่าง ๆ กัน และยังเป็นเส้นประสาทรับความ
รู้สึกรับรสจากปลายลิ้นเข้าสู่ซีรีบรัมส่วนพาเรียทัลโลบ
เส้นประสาทสมองคู่ที่ 8 เส้นประสาททออดิทอรี (auditory nerve) เส้นประสาทรับความรู้สึก
แยกออกเป็น 2 แขนง แขนงหนึ่งจากคลอเคลียของหู ทำหน้าที่เกี่ยว
กับการได้ยินเข้าสู่ซีรีบรัม ส่วนเทมพอรัลโลบ อีกแขนงหนึ่งนำความ
รู้สึกเกี่ยวกับการทรงตัวจากเซมิเซอร์์คิวลาร์แคแนล เข้าสู่ซีรีเบลลัม
http://cwx.prenhall.com/bookbind/pubbooks/morris5/ chapter2/custom1/deluxe-content.html
เส้นประสาทสมองคู่ที่ 9 เส้นประสาทกลอสโซฟารินเจียล (glossopharyngeal nerve) เป็นเส้น
ประสาท รับความรู้สึกจากช่องคอ เช่น ร้อน เย็น และรับรสจากโคนลิ้น
เข้าสู่ซีรีบรัมส่วนพาเรียทัลโลบ และนำกระแสประสาทสั่งการจากสมอง
ไปยังกล้ามเนื้อบริเวณคอหอยที่เกี่ยวกับการกลืน และต่อมน้ำลายใต้หู
ให้หลั่งน้ำลาย
เส้นประสาทสมองคู่ที่ 10 เส้นประสาทเวกัส (vegus nerve) เป็นเส้นประสาทรับความรู้สึกจาก
ลำคอ กล่องเสียง ช่องอก ช่องท้อง ส่วนเส้นประสาทสั่งการจะออก
จากเมดัลลาออบลองกาตาไปยังกล้ามเนื้อลำคอ กล่องเสียง
อวัยวะภายใน ช่องปาก และช่องท้อง
เส้นประสาทสมองคู่ที่ 11 เส้นประสาทแอกเซสซอรี (accessory nerve) เป็นเส้นประสาทสั่งการ
จากเมดัลลาออบลองกาตา และไขสันหลัง ไปยังกล้ามเนื้อคอ
ช่วยในการเอียงคอและยกไหล่
เส้นประสาทสมองคู่ที่ 12 เส้นประสารทไฮโพกลอสซัล (hypoglossal nerve) เป็นเส้นประสาท
สั่งการไปยังกล้ามเนื้อลิ้นทำให้เกิดการเคลื่อนไหวของลิ้น
เส้นประสาทสมองทั้ง 12 คู่แบ่งออกเป็น 3 กลุ่มคือ
1. กลุ่มเส้นประสาทรับความรู้สึกอย่างเดียว เรียกว่า เส้นประสาทรับความรู้สึก
(sensory nerve) เส้นประสาทกลุ่มนี้มีตัวเซลล์ประสาทอยู่ในปมประสาทเซลล์สมอง
ได้แก่ เส้นประสาทสมองคู่ที่ 1 คู่ที่ 2 และคู่ที่ 8
2. กลุ่มเส้นประสาทสั่งการอย่างเดียว โดยสั่งการจากสมองไปยังอวัยวะตอบสนอง เรียกว่า
เส้นประสาทสั่งการหรือนำคำสั่ง (motor nerve) เส้นประสาทกลุ่มนี้มีตัวเซลล์ประสาทอยู่ที่
เปลือกสมองหรือซีรีบัลคอร์เทกซ์ (cerebral cortex) ได้แก่
เส้นประสาทสมองคู่ที่ 3 คู่ที่ 4 คู่ที่ 6 คู่ที่ 11 และคู่ที่12
3. กลุ่มเส้นประสาทที่ทำหน้าที่ทั้งรับความรู้สึกและสั่งการ เรียกว่าเส้นประสาทประสม
(mixed nerve) ได้แก่ เส้นประสาทสมองคู่ที่ 5 คู่ที่ 7 คู่ที่ 9 และคู่ที่ 10
ที่มา : แบบเรียนชีววิทยา เล่ม 3 กระทรวงศึกษาธิการ
http://www.phschool.com/atschool/science_activity_library/
images/path_nerve_impulse.jpg
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น